De kamishibai op school

Moeilijk te motiveren kinderen die niet zo schrijfvaardig zijn, weinig uitnodigende schrijfopdrachten in de handleiding en een grote interesse voor de kamishibai. Deze elementen brachten me op het idee om de kinderen van het vijfde leerjaar zelf aan de slag te laten gaan met een kamishibai.

De kamishibai komt uit Japan en wordt ook wel het verteltheater genoemd. Letterlijk betekent kamishibai ‘papieren drama’. Een kamishibai is een houten theatertje waarin prenten geschoven kunnen worden. Achteraan op de prenten staat de tekst zodat het verhaal verteld kan worden. Het doet mij een beetje denken aan een kleine poppenkast, met als verschil dat de kinderen hier naar prenten kijken in plaats van naar poppen.

Tijdens de lerarenopleiding kwam ik zelf meermaals in contact met de kamishibai. De docent drama had er een grote interesse voor en kon deze zonder moeite op ons overbrengen. Hij demonstreerde het gebruik van de kamishibai en gaf er ons meer informatie over. Mijn interesse was gewekt en ik werd nieuwsgierig naar de kamishibai. Ik wilde deze heel graag zelf kunnen gebruiken tijdens de lessen.

Zoals jullie weten, ben ik op dit moment volop bezig met stagevoorbereidingen voor mijn zelfstandige stage in het vijfde leerjaar. Ik was bezig aan de lessen Nederlands en vond de schrijflessen uit de handleiding eerder saai. Omdat de mentor mij op voorhand had verteld dat de leerlingen niet zo schrijfvaardig zijn én dat ze in het algemeen moeilijk te motiveren zijn, wilde ik een leukere schrijfopdracht bedenken. Na wat zoeken hier en daar kwam ik terecht bij de kamishibai. De kamishibai waar ik al langer mee wilde werken maar waar ik nooit een goed moment voor had gevonden. Tijdens deze stage zou ik me er wel aan wagen.

Voordat ik alles tot in detail uitwerkte, lichtte ik mijn mentor in over mijn idee. Ik wilde er zeker van zijn dat hij het goed vond zodat ik met een gerust hart aan de uitwerking van de les kon beginnen. En ja hoor, hij zag het meteen helemaal zitten, ik mocht ervoor gaan.

Mijn idee is het volgende: Ik wil de kinderen eerst laten kennismaken met de kamishibai. Hiervoor zal ik hen zelf een verhaal vertellen aan de hand van het verteltheater. Ik ben nog op zoek naar een goed verhaal, ik moet er nog eentje kiezen. Nadat ik hen dit verhaal heb verteld, zal ik met de leerlingen kort de verhaalopbouw herhalen. Daarna krijgen de leerlingen de opdracht zodat ze snel zelf aan het werk kunnen. Het is de bedoeling dat ze in groepjes van 3 of 4 leerlingen zelf een verhaal gaan schrijven met bijhorende prenten. Dit verhaal kunnen zij dan voorlezen door gebruik te maken van de kamishibai. Omdat de leerlingen niet zo taalsterk zijn, heb ik ervoor gekozen om als doelgroep de kleuters voorop te stellen. Hun verhaal moet inhoudelijk niet al te uitdagend zijn maar ik wil wel dat ze letten op een correcte zinsbouw, een goede opbouw… Om hen in het schrijfproces te begeleiden, zal ik tijdens de lessen veel feedback geven zodat de leerlingen snel kunnen bijsturen. Wanneer hun verhaal dan geschreven is, gaan ze de prenten uitwerken. Ze creëren een hoofdpersonage, kiezen de setting… Het is de bedoeling dat ze ongeveer 6 à 8 prenten maken. Wanneer alle leerlingen hun verhaal en hun prenten hebben afgewerkt, volgt er een toonmoment voor de klasgenoten. Hierbij is het de bedoeling dat de leerlingen in groep het verhaal vertellen en dat zowel de medeleerlingen als ik feedback geven op de vertelwijze. Als iedereen dan helemaal tevreden is met de afwerking, mogen de leerlingen hun verhaal ook echt vertellen aan de kleuters. Op die manier wil ik de kinderen motiveren om een écht leuk verhaal te schrijven, dat de kleuters kan boeien.

Nu ik er zo over nadenk, heb ik echt al heel veel zin in deze lessen. Ik ben ontzettend benieuwd naar de resultaten van de kinderen en vraag me af hoe ze het hele proces zullen aanpakken.

En als je je afvraagt waar je zo’n kamishibai kan halen: hij is op heel wat plaatsen te koop maar een handige papa/man/broer in huis is ook altijd mooi meegenomen. (Bij deze: dankjewel papa!)